آرام کردن کودک در لحظات بی‌قراری، گریه یا عصبانیت نیاز به صبر، درک و استفاده از تکنیک‌های مؤثر دارد. روش آرام‌سازی به سن و دلیل بی‌قراری کودک بستگی دارد، اما در اینجا راهکارهای کلی و مؤثر برای سنین مختلف ارائه شده است:
۱. آرام کردن نوزادان و کودکان زیر ۱ سال
نوزادان معمولاً به دلیل نیازهای فیزیکی (گرسنگی، خواب، پوشک، درد) گریه می‌کنند و آرامش آن‌ها اغلب با رفع این نیازها میسر می‌شود.
روش ۵ S (تکنیک‌های دکتر هاروی کارپ):
این روش‌ها به شبیه‌سازی محیط آرام رحم کمک می‌کنند:
- قنداق کردن (Swaddling):
محکم و ایمن قنداق کردن به نوزاد حس امنیت می‌دهد و از تکان خوردن ناگهانی دست و پا که باعث بیدار شدن او می‌شود، جلوگیری می‌کند.
- حمل به پهلو/شکم (Side or Stomach Position):
نوزاد را روی ساعد خود به پهلو یا شکم قرار دهید و به آرامی تکان دهید (فقط هنگام بیداری).
- صداهای “هیس” یا صدای سفید (Shushing/White Noise):
ایجاد صدای بلند “هیس” نزدیک گوش نوزاد یا استفاده از صدای سشوار، جاروبرقی یا ضربان قلب می‌تواند حواس نوزاد را از بی‌قراری منحرف کند.
- تکان دادن ریتمیک (Swinging/Rocking):
تکان‌های ملایم و ریتمیک (مانند تکان دادن در گهواره یا روی بازو).
- مکیدن (Sucking):
دادن پستانک، انگشت تمیز یا اجازه مکیدن سینه (حتی اگر گرسنه نباشد) خاصیت آرام‌بخش دارد.
تماس پوست به پوست (Skin-to-Skin):
نوزاد را فقط با پوشک روی سینه خود (پوست روی پوست) قرار دهید. این روش ضربان قلب و دمای بدن نوزاد را تنظیم کرده و باعث ترشح هورمون‌های آرام‌بخش می‌شود.
۲. آرام کردن کودکان نوپا (۱ تا ۳ سال)
در این سن، گریه‌ها اغلب ناشی از خستگی، گرسنگی یا نشمردن زبان برای بیان احساسات بزرگ است (تشنج عاطفی یا Tantrum).
- اول، خود را آرام کنید:
کودکان بی‌قراری والدین را حس می‌کنند. ابتدا نفس عمیق بکشید و با صدای آرام صحبت کنید.
- تشخیص دلیل و نام‌گذاری احساس:
به کودک کمک کنید احساسش را بشناسد: “می‌دانم که ناراحت هستی چون نتوانستی آن اسباب‌بازی را بگیری.” یا “به نظر می‌رسد عصبانی هستی.” این کار به کودک حس درک شدن می‌دهد.
- آغوش و تماس فیزیکی:
در آغوش گرفتن محکم و آرام (در صورتی که کودک اجازه دهد) می‌تواند او را به سرعت آرام کند. آغوش مرزهای بدن را برای کودک مشخص می‌کند و به او حس امنیت می‌دهد.
- تغییر فضا (حواس‌پرتی):
– اگر کودک در یک محیط خاص بی‌قرار شده است (مثلاً در فروشگاه)، او را از آنجا خارج کنید.
– حواسش را با چیز دیگری پرت کنید: یک اسباب‌بازی دیگر، نگاه کردن از پنجره، یا یک موسیقی جدید.
- فضای آرامش (Cool-down Spot):
مکانی آرام و بدون محرک (مانند یک گوشه با چند بالش) در خانه تعیین کنید تا کودک در زمان عصبانیت به آنجا برود و خودش را آرام کند. توجه: این کار نباید به عنوان تنبیه استفاده شود، بلکه یک ابزار برای خودتنظیمی است.
- تنفس عمیق را آموزش دهید:
به کودکان نوپا می‌توانید آموزش دهید که “مثل یک شمع فوت کنند” یا “مثل یک گل بو بکشند”.
۳. آرام کردن کودکان بزرگ‌تر (۴ تا ۷ سال)
در این سن، تمرکز باید بر ابزارهای خود تنظیمی باشد تا کودک بتواند به مرور خودش را آرام کند.
- استفاده از ابزارهای حسی (Sensory Tools):
– ارائه یک توپ استرس برای فشردن.
– تشویق به نقاشی یا خط‌خطی کردن شدید روی کاغذ برای تخلیه انرژی.
– درخواست از کودک برای نوشیدن آب خنک یا گرفتن دست‌ها زیر آب سرد (تغییر حس برای آرامش).
- مهارت‌های کلامی برای حل مسئله:
– پس از آرام شدن کودک، در مورد اتفاق صحبت کنید. “دفعه بعد که احساس عصبانیت کردی، چه کار دیگری می‌توانیم انجام دهیم؟”
– راهکارهای جایگزین را به او آموزش دهید: “وقتی برادرت اسباب‌بازیت را گرفت، می‌توانستی از من کمک بخواهی.”
- بازی‌های حرکتی تخلیه‌کننده:
اگر بی‌قراری ناشی از انرژی زیاد است، از او بخواهید ۱۰ بار بالا و پایین بپرد یا ۱۰ بار محکم یک بالش را بکوبد. تخلیه فیزیکی به آرامش ذهنی کمک می‌کند.
مهم‌ترین نکته:
ثبات رفتاری شما باعث می‌شود کودک در طول زمان، روش‌های شما برای آرام شدن را یاد بگیرد و به آن‌ها تکیه کند. هرگز کودک را در حین بی‌قراری یا گریه مسخره یا طرد نکنید.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین مهدکودک در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
