تفکر انتقادی یکی از ۴دسته مهارت های فکری (تفکر خلاقانه، تفکر مراقبتی، تفکر جمعی و تفکر نقادانه) می‌باشد که انسان از زمان کسب توانایی تفکر منطقی می‌تواند در خود پرورش دهد و بدان مجهز شود.
تفکر انتقادی یعنی چه؟
فردی که هر شنیده و دیده ای را دربست نپذیرد و دربست رد نکند، بلکه با بررسی دلایل و سنجیدن استدلال آن اظهار نظر داشته باشد تفکر نقادانه دارد.
پیش نیاز های کسب مهارت تفکر نقادانه:
تفکر خلاقانه
فرد برای اینکه بخواهد مسائل و پدیده ها را از زوایای گوناگون بسنجد باید پیش از آن تفکر خلاقانه داشته باشد و ابعاد گوناگون را متصور شود.
تعصب فکری
فرد برای آنکه بتواند استدلال های مختلف پیرامون یک موضوع را بسنجد باید توانایی شنیدن و به رسمیت شناختن وجود نظرهای مخالف و حتی ناخوشایند شخصی خود را داشته باشد و بطور متعصبانه روی یک استدلال پافشاری نکند.
جرأت مندی
فردی می‌تواند به موشکافی پدیده ها بپردازد که توانایی پرسش از دلایل و درخواست آوردن استدلال از افراد را داشته باشد.
این مهارت فکری مهم را چگونه در کودکان پرورش دهیم؟
- این مهارت از آن دسته برنامه هایی‌ست که باید در بطن تربیت و بستر زندگی کودک جاری و ساری باشد و با گذراندن یک یا چند دوره آموزشی و ادامه رویه قبلی تربیتی(به شرط آنکه پیش نیاز ها را نداشته باشد) نمی‌توان ادعای کسب این مهارت را داشت.
- والدین، مربیان، پرستاران کودک و درواقع تمام افرادی که کودک درطول روز تعامل زیادی با آنها دارد باید تفکر نقادانه را بدانند و در برخورد با کودک به همان شیوه عمل کنند. بطوري که درمورد انجام کارهای کودک از او دلیل بخواهند.
- استدلال خود را موقع انجام یکسری فعالیت ها برای کودک بازگو کنید چرا که با ساختار استدلال آشنا می‌شود و بطور غیرارادی به استدلال آوری در امورش می‌پردازد.
- درکار های مهم از او نظرخواهی کنید و دلایلش را بشنوید؛ درکل شنونده خوبی باشید.
- در بحث های بزرگانه و جدی، تصمیمات مهم زندگی روزمره از آنها نظرخواهی کنید و اجازه دهید خودشان را بروز دهند.
- اجازه تصمیم گیری به آنها دهید، استدلال از آنها بخواهید و این بستر را فراهم کنید که گاهی خودشان تصمیم بگیرند کاری را انجام دهند یا خیر.
- پذیرای مخالفت کردن هایشان با تصمیمات خودتان باشید و به استدلال آوری تشویقشان کنید.
- اگر از مسئله ای درمورد دوست، فامیل، یک فروشنده مغازه یا مربی و معلم ناراحت و دلخور هستند به ابراز این احساس تشویقشان کنید.
بازی مناسب برای تقویت مهارت تفکر انتقادی:
۱) بازی با کارت ها
کارت های مختلف اعداد، اشیاء، حیوانات، میوه ها و رنگ ها را بچینید و از کودک بخواهید دوتا دوتا کارت ها را به دلخواه خودش بردارد سپس از او بخواهید دلیلش را برای انتخاب این دو کارت بیان کند. پس از استدلال آوری کودک با او وارد گفتگو شوید، دلایل مخالف را بیان کنید و اجازه دهید از نظریه اش دفاع کند و یا تغییرش دهد.
(بهتر است این بازی چند نفره انجام شود.)
۲) انیمیشن های کوتاه
انیمیشن های مناسب برای فکر کردن کودکان را پخش کنید از او بپرسید اگر جای شخصیت اصلی داستان بود چه می‌کرد و چرا، به نظر او بهترین پایان برای فیلم چه می‌توانست باشد و غیره.
(بهتر است این بازی چند نفره انجام شود.)
۳) آموزش جمله بندی
به او بگویید جمله های زیر را کامل کند و دلیل خودش را نیز بیان کند:
- اگر جای مادرم بودم…
- اگر جای پدرم بودم…
- اگر جای معلمم بودم…
(بهتر است این بازی چند نفره انجام شود.)
۴) بازی گروهی و نقاشی
بچه ها را به دو گروه (تعداد نفرات گروه از یک تا ۵ نفر می‌تواند متغیر باشد.) تقسیم کنید و به هر گروه یک مفهوم بدهید و از آنها بخواهید آنرا نقاشی کنند.
گروه مقابل باید بتوانند مفهوم نقاشی را حدس بزنند.
سپس دلایل انتخاب نمادها، رنگ ها و اشکال برای رساندن مفهوم مورد نظر را از کودکان جویا شوید.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین مهدکودک در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
