تخیل یکی از بزرگترین منابع ناشناخته درپرورش توانایی یادگیری کودک میباشد. شکل گیری معنای ”خود” و لذت بردن ازشادی ناشی ازخلاقیت اوست. مهارتهای تخیلی تقریبا درهمه کودکان درسنین پیش ازدبستان به طور طبیعی رشد میابد. ولی والدین و نخستین مربیان باتشویقهای بیشتر و جهت دهی به تخیل کودک نقش مهمی در گسترش این نیرو دارند، هرچند درجوامع امروزی به سهولت بوسیله تلوزیون و فیلمها وکارتونها وبازیهای کامپیوتری مقدارزیادی ازاین رشدها ازبین میروند و باعث ازبین رفتن معصومیت و به تباهی کشیده شدن کودک شده است.(پرورش خلاقیت)
مسولان آموزشی بیشتر نگران کمبود معلمان علوم وریاضی اند اما کسی نگران نیازبه پرورش خلاقیت و رویای کودک نیست. دراین مقاله اشاره هایی به این موضوعات میکنم به امید مثمرثمر بودن آن.
“مهمترین وظیفه کودک بازی کردن است”.این گفته همه محققان وروانشناسان وحتی ائمه میباشد، زیرا که بازی نه تنهابرای کودکان سرگرم کننده است بلکه درضمن بازی بسیاری از مهارتهای فردی، اجتماعی ،زندگی و خلاقیت را کودک فرا میگیرد که این مهارتهادر بزرگسالی بدرد کودک میخورد. درحدود ۱۸ ماهگی کودکان علایم وانمود سازی(تخیل) را در بازیهایشان در غذاخوردن باقاشق یافنجان خالی ونیز باصداهایی که بیانگر لذت بردن است ، رانشان میدهند میل کودک به بازی یکی از قابلیتهای اساسی مغز انسان است که تشویق بزرگترها موجب حفظ وتقویت وپرورش آن میگردد.
توانایی انسان برای برنامه ریزی آینده ، از یک دقیقه تایک روز یاسالهای آینده تا حدودی ناشی از تواناییهای خیال پردازی حوادث ممکن آینده است. وقتی دوره کودکی سرشار ازتخیل باشد پایه های زندگی غنی ازتخیل و پر نشاط در بزرگسالی گذاشته میشود ومهارتهای سازگاری ضروری برای مواجهه باجامعه ای پیچیده ایجاد میشود.
فواید ویژه بازیهای تخیلی برای کودکان عبارتند از :
۱. خلق وخوی بهتر
۲. خودآگاهی
۳. مهارت تصور
۴. مهارتهای تکلم
۵. آگاهی ازاحساسات وهیجانات
۶. یادگیری نقشهادرموقعیتهای اجتماعی جدید
۷. انعطاف پذیری
۸. خلاقیت
خیال پردازی وبازیهای ذهنی میتواند موقعیتهای سخت ودشوار رابه شرایطی راحت تبدیل کنند.
یکی ازبزرگترین لذتهای پدر، مادر یا مربی بودن لذت بردن از رشد کودک است که در ۲ تا ۵ سالگی باپیچیدگی اعجاب انگیزی شکوفا میشود و از نوپایی به انسانی جستجوگر ، کنجکاو و با نشاط و خلاق تبدیل میشود .بیشتر کودکان با داشتن امکانات متوسط این مراحل اعجاب انگیز رشد عقلانی و تخیلی و احساسی را بروز میدهند.یکی ازمزایای کار با کودکان دست یافتن دوباره بزرگترها به حسهای عجیبه کنجکاوی، اکتشاف،وریزبینی بجای دنیای یکنواخت وخسته کننده بزرگسالی است. کودکان پیش دبستانی وجود بزرگسالان را مقام شروع کننده بازیها می پزیرند.بیشتر آنها هنوز اندوخته چندانی ازموضوع یا داستانهای مختلف کسب نکرده اند وبه دیگران نیازدارند . شما میتوانید با گفتن یا خواندن داستان یاباگردهم آوردن چند سرباز اسباب بازی،ظرف، ماشین، هواپیما، لگو، دومینو و…. شروع کننده بازی باشید، کودک در ابتدا نیاز به نوعی هدایت دارد.بنابراین باید تنها با یک داستان یا بازی سفر اتوبوس یا با یک اتاق مخصوص با اسباب بازیهای محدود کارتان راشروع کنید. (پرورش خلاقیت) کودکان شیفته تفریح و سرگرمی اند و یکی از علل مداخله بزرگترها در بازی هیجان این کاراست سعی کنید وقایع ، قصه ها یاداستانهایی وانمود سازی کنید که تاحد ممکن عینی باشند.
پرورش خلاقیت در رشد کودکان
نوزادانی که در کودکی از همه اعضا بدنشان را بهتر استفاده میکنند و بازیهای مختلفی را تجربه میکنند و بر بدن خودکنترل بهتری دارند درنوجوانی چابکتر و پر تحرکترند؛ و وقتی در مهارتهایی مثل پریدن ، جست وخیز کردن ، تاب خوردن، سه جرخه سواری، بالارفتن، سرخوردن و دویدن و لی لی کردن مهارتهای کافی بدست می آورند، اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کنند.
فعالیتهای تخیلی بعدی با بازی باانگشتان شروع میشود وبه حرکتهای عمده تری منتهی میشود که کل بدن را در بر میگیرد همه بازیها را میتوان در تمام سنین انجام داد اما وقتی کودکان کمی بزرگتر میشوند حس رقابت جویی برای جلب توجه رهبر گروه نیز در آنها پدیدار میشود که البته حس شادی و هیجان هم دراین صورت بیشتر میشود که درحالت عادی رقابت طلبی و مایوس شدن در حد کم باید وجود داشته باشد تا کودکان شاد شوند و از موقعیتهای خود احساس غرور کنند.در مقاله بعد به تعدادی از بازیهای مفید اشاره میکنم.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین پیش دبستانی در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
نویسنده: عظیمه عظیمی (خاله ندا)
