پرخاشگری در کودکان شامل رفتارهایی است که با هدف آسیب و اذیت به دیگران، تخریب اموال یا عدم رعایت قوانین و مرزها انجام می‌شود. این رفتارها ممکن است فیزیکی (مانند کتک)، کلامی (مانند فریاد) یا حتی غیرکلامی (مانند اخم شدید) باشند. پرخاشگری اغلب نشانه‌ای از ناتوانی کودک در مدیریت و بیان احساسات قوی خود، مانند خشم یا ناکامی، به شیوه‌ای سالم است.
انواع و نشانه‌های اصلی پرخاشگری در کودکان
پرخاشگری معمولاً به دو دسته کلی تقسیم می‌شود که هر کدام نشانه‌های خاص خود را دارند:
۱. پرخاشگری واکنشی (Reactive Aggression)
این نوع پرخاشگری معمولاً ناگهانی، تکانشی و با انگیزه دفاعی است و در واکنش به تهدید، ناکامی یا تحقیر صورت می‌گیرد.
نشانه‌ها: توضیحات:
واکنش ناگهانی و شدید انفجار خشم در پاسخ به یک محرک خاص (مثلاً: بازگیری اسباب‌بازی‌اش).
کتک یا هل دادن فوری پاسخ فیزیکی بدون فکر قبلی برای دفاع یا پس گرفتن چیزی.
تحمل پایین ناکامی شروع به گریه، جیغ یا عصبانیت شدید وقتی کارها طبق میل او پیش نمی‌رود.
برچسب یا توهین پرخاش کلامی در پاسخ به تمسخر یا تذکر دیگران.
۲. پرخاشگری ابزاری (Instrumental Aggression)
این نوع پرخاشگری برنامه‌ریزی شده، هدفمند و از پیش تعیین شده نیست، اما با هدف دستیابی به یک هدف ملموس (مانند به دست آوردن یک اسباب‌بازی یا توجه) استفاده می‌شود.
نشانه‌ها: توضیحات:
استفاده از زور برای هدف مثلاً هل یا پرتاب دوستش برای بازگیری توپ یا مداد رنگی مورد نظر.
آزار عمدی دیگران انجام رفتاری آزاردهنده برای جلب توجه والدین یا مربی (حتی توجه منفی).
تهدید کلامی استفاده از جملاتی مانند “اگر این کار را نکنی، دیگر با تو بازی نمی‌کنم” برای کنترل موقعیت.
قلدری (در سنین بالاتر) استفاده مداوم از پرخاشگری برای حفظ جایگاه قدرت در یک گروه اجتماعی.
سایر رفتارهای مرتبط و نشانه‌های هشدار
علاوه بر موارد بالا، رفتارهای زیر نیز نشانه‌هایی از وجود مشکلات پرخاشگری یا عدم کنترل خشم در کودک هستند:
* تخریب اموال: پاره کردن کتاب‌ها، شکستن عمدی اسباب‌بازی‌ها یا خراب کردن وسایل خانه.
* اذیت و آزار حیوانات: آزار حیوانات خانگی یا دیگر موجودات زنده.
* لجبازی و نافرمانی مزمن: نپذیرفتن مداوم دستورات، چانه‌زنی‌های خسته‌کننده یا امتناع از انجام مسئولیت‌ها.
* عصبانیت‌های مکرر و طولانی مدت: دوره‌های مکرر خشم که بیش از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشند و آرام کردن کودک دشوار است.
* عدم پشیمانی: عدم احساس گناه یا تأسف پس از آسیب به دیگری.
* برهم زدن بازی‌های گروهی: ناتوانی در رعایت نوبت و قوانین بازی و ترک پرخاشگرانه بازی در هنگام شکست.
توجه: در کودکان نوپا (۱ تا ۳ سال)، پرخاشگری فیزیکی (هل و گاز) به دلیل ضعف مهارت‌های کلامی تا حدی طبیعی است، اما اگر این رفتارها در سنین بالاتر (پیش‌دبستانی و دبستان) ادامه یابد، نیاز به مداخله و آموزش مهارت‌های کنترل خشم دارد.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین مهدکودک در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
