حواس‌پرتی (Distraction) در کودکان، که اغلب با عدم تمرکز (Inattention) همراه است، به ناتوانی یا دشواری در حفظ توجه پایدار بر روی یک تکلیف، فعالیت، یا محرک خاص برای مدت زمان کافی گفته می‌شود. این امر به ویژه در محیط های آموزشی یا هنگام انجام وظایفی که به تلاش ذهنی نیاز دارند، مشهود است.
امروزه کودکان زیادی دچار حواس پرتی و شیطنت هستند که اغلب والدین برچسب پیش فعالی و یا کم هوشی به آنها زده و به دنبال دارو هستند در صورتی که کودکان 4 و 5 سال باید بازی و جست و خیز داشته باشند و اگر غیر از این باشد نگران کننده است.
عوامل مؤثر بر عدم تمرکز و حواس‌پرتی در کودکان
عوامل حواس‌پرتی و عدم تمرکز در کودکان را می‌توان به دو دسته کلی درونی (مربوط به کودک) و بیرونی (مربوط به محیط) تقسیم کرد:
۱. عوامل درونی (زیستی و روانشناختی) 🧠
این عوامل در ساختار ذهنی، نیازهای فیزیکی یا وضعیت روانی کودک ریشه دارند:
* اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD):
شایع‌ترین علت عدم تمرکز است. کودکان مبتلا به ADHD به طور ذاتی در حفظ توجه، مدیریت تکانه‌ها و سازماندهی دچار مشکل هستند.
* خواب ناکافی:
کمبود خواب یا کیفیت پایین خواب به شدت بر توانایی مغز در تمرکز و تنظیم هیجانات تأثیر می‌گذارد.
* تغذیه نامناسب:
مصرف بیش از حد قند و کربوهیدرات‌های ساده یا کمبود مواد مغذی حیاتی (مانند آهن و امگا-۳) می‌تواند باعث نوسانات انرژی و کاهش تمرکز شود.
* اضطراب و استرس:
نگرانی‌های مداوم (مانند ترس از جدایی، مشکلات خانوادگی یا فشار مدرسه) ذهن کودک را مشغول کرده و منابع شناختی لازم برای تمرکز بر تکالیف را مصرف می‌کند.
* ناتوانی‌های یادگیری (Learning Disabilities):
اگر کودک در یک زمینه خاص (مانند خواندن یا ریاضی) با سختی زیادی مواجه شود، تلاش برای تمرکز بر آن تکلیف برایش طاقت‌فرسا و خسته‌کننده شده و منجر به فرار ذهنی می‌شود.
* کسالت یا دشواری بیش از حد تکلیف:
اگر تکلیف بیش از حد آسان (باعث کسالت) یا بیش از حد دشوار (باعث ناامیدی) باشد، کودک انگیزه خود را برای توجه به آن از دست می‌دهد.
۲. عوامل بیرونی (محیطی و سبک زندگی) 🏠
این عوامل به محیط اطراف کودک و سبک زندگی خانواده مربوط می‌شوند:
* محیط شلوغ و پر سر و صدا:
وجود صدای تلویزیون، گفتگوهای بزرگسالان، صدای بازی دیگران، یا هرج و مرج بصری در محیط مطالعه، توجه کودک را دائماً منحرف می‌کند.
* استفاده بیش از حد از رسانه‌ها:
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض محتوای سریع، جذاب و متغیر (مانند بازی‌های ویدئویی و تیک‌تاک) آستانه تحریک مغز را بالا می‌برد و تمرکز بر فعالیت‌های آرام‌تر و کسل‌کننده‌تر (مانند مطالعه) را دشوار می‌کند.
* فقدان روال و سازماندهی:
نداشتن یک برنامه روزانه مشخص یا محیط فیزیکی نامرتب، باعث می‌شود کودک نتواند تمرکز خود را بر روی یک اولویت حفظ کند.
* سبک زندگی کم‌تحرک:
فعالیت بدنی نقش حیاتی در تنظیم عملکرد مغز دارد. کمبود بازی در فضای باز و حرکت، انرژی انباشته شده‌ای ایجاد می‌کند که به صورت بی‌قراری و عدم تمرکز در می‌آید.
* دستورالعمل‌های نامشخص:
اگر والدین یا معلمان دستورالعمل‌های طولانی، مبهم یا چند مرحله‌ای را به طور همزمان ارائه دهند، کودک نمی‌تواند وظیفه خود را درک کند و تمرکز نمی‌کند.
نتیجه‌گیری:
برای بهبود تمرکز کودک، لازم است ترکیبی از رسیدگی به عوامل درونی (مانند بررسی تغذیه، خواب و در صورت نیاز مشاوره تخصصی) و کنترل عوامل بیرونی (مانند ایجاد محیطی آرام و ساختاریافته) مورد توجه قرار گیرد.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین مهدکودک در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
