چرتکه یک ابزار محاسباتی تاریخی است که از قاب و مهره‌هایی برای نمایش اعداد استفاده می‌کند. در آموزش کودکان، به‌ویژه در دوره پیش‌دبستانی و دبستان، چرتکه فراتر از یک ابزار محاسباتی، به عنوان یک وسیله آموزش بصری و حسی-حرکتی برای توسعه مهارت‌های ذهنی عمل می‌کند.
فواید آموزشی چرتکه برای کودکان 🧮
استفاده از چرتکه، به ویژه در برنامه‌های آموزشی حساب ذهنی (سوروبان)، مزایای عمده‌ای برای رشد شناختی و مهارت‌های ریاضی کودکان دارد:
۱. تقویت قدرت تمرکز و توجه
کاهش حواس‌پرتی: جابجا کردن فیزیکی مهره‌ها نیاز به دقت و پیگیری دارد. این عمل فیزیکی به کودک کمک می‌کند تا توجه خود را به جای ارقام انتزاعی، بر روی حرکت ملموس مهره‌ها متمرکز کند.
افزایش اعتماد به نفس کودک و کاهش استرس: کاهش استرس موجب تقویتاعتماد به نفس و جلوگیری از حواس پرتی می شود.
تصویرسازی ذهنی: با تمرین مداوم، کودک یاد می‌گیرد که چرتکه را در ذهن خود مجسم کند (چرتکه ذهنی) و محاسبات را تنها با جابجایی ذهنی مهره‌ها انجام دهد. این فرآیند به شدت قدرت تمرکز و تصویرسازی مغز را افزایش می‌دهد.
۲. درک عمیق‌تر مفاهیم ریاضی
ملموس‌سازی مفاهیم انتزاعی: چرتکه، مفاهیم انتزاعی ریاضی مانند جمع، تفریق، و ارزش مکانی را به صورت عینی و ملموس نمایش می‌دهد. کودک می‌بیند که عدد ۱۰، ده مهره جداگانه است نه صرفاً یک نماد “۱۰”.
سیستم دهدهی: چرتکه به کودکان کمک می‌کند تا مفهوم سیستم دهدهی و انتقال واحدها بین ستون‌های دهگان، صدگان و… را به طور شهودی درک کنند.
۳. افزایش سرعت و دقت محاسبات ⚡️
محاسبات سریع: با تسلط بر چرتکه ذهنی، کودکان می‌توانند محاسبات پیچیده (جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) را بسیار سریع‌تر از روش‌های سنتی نوشتاری انجام دهند.
هماهنگی حسی-حرکتی: استفاده از چرتکه، هماهنگی بین چشم‌ها، گوش‌ها (در زمان شنیدن مسئله) و انگشتان را تقویت می‌کند.
۴. بهبود حافظه و عملکرد مغز 🧠
توسعه نیمکره‌ها: مطالعات نشان می‌دهند که محاسبات چرتکه و تمرینات چرتکه ذهنی، با فعال‌سازی و هماهنگی بیشتر بین نیمکره چپ (منطق و اعداد) و نیمکره راست (تصویرسازی و خلاقیت)، عملکرد کلی مغز را بهبود می‌بخشند.
تقویت حافظه کوتاه‌مدت و کاری: هنگام استفاده از چرتکه ذهنی، کودک باید چندین گام محاسبه را در ذهن خود نگه دارد و این کار حافظه فعال او را به طور چشمگیری تقویت می‌کند.
در پایان، اگر میخواهید که یک کودک نابغه داشته باشید، هیچ چیز به اندازه آموزش چرتکه برای کودکتان مفید نمی باشد.
چرتکه چگونه کار می‌کند؟
چرتکه از میله‌ها و مهره‌ها تشکیل شده است. در چرتکه رایج (سوروبان)، هر ستون نشان‌دهنده یک ارزش مکانی است (یکان، دهگان، صدگان و…). مهره‌های پایین (مهره‌های زمین) هر کدام ارزشی برابر ۱ دارند و مهره بالا (مهره آسمان) ارزشی برابر ۵ دارد. کودک با جابجا کردن مهره‌ها، اعداد را نمایش داده و عملیات ریاضی را انجام می‌دهد.
چرا یادگیری چرتکه برای کودکان اهمیت دارد؟
به طور کلی میتوان گفت کودکانی که در سنین پایین این آموزش را شروع کردند، مهارت های حیرت آوری را در منطق و ادراک، کسب نموده به همین علت توصیه میشود آموزش چرتکه برای کودکان از سّن ۶-۵ سالگی آغاز گردد، زیرا چنین کودکانی که درسن پایین از چرتکه استفاده نموده اند، حل کننده ماهری در مسائل هستند.
از طرفی زمانی که کودک یک مسئله را به صورت ذهنی حل کند، باعث میشود کودک متمرکزتر، تیزتر و قوی تر شود همچنین مهارت های شنیداری، حافظه تصویری و توانایی حفظیات در او افزایش یابد. بنابراین دوران کودکی نقش تعیین کننده و مهمی در رشد مغزی دارد.
از طرف دیگر، چرتکه باعث تعادل بین چشم و گوش و انگشتان دست میگردد که این عمل خود، موجب تحریک مغز و افزایش قدرت پاسخگویی در کودکان می شود.
مجموعه دانشگاه کوچک به عنوان بهترین پیش دبستانی در اصفهان با دارا بودن محیطی شاد و علمی، با استفاده از پژوهش های روان شناسی و مشاوره جهت پرورش کودک بر اساس تقویت هوش های نه گانه در خدمت شما عزیزان می باشد و هدف این مجموعه پرورش کودکانی شاد با هویت تحصیلی موفق است.
